مدیریت پرستاری

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی نظام پرستاری، روزنامه ایران طی گزارشی نوشت: جامعه پرستاری کشور بر این عقیده است که پرستاران در خط اول خدمت به بیماران قرار دارند، اما به دلیل آنچه از آن به عنوان تبعیض و بی‌عدالتی نام برده می‌شود، جامعه پرستاری نتوانسته از تمام ظرفیت خود برای خدمت به مردم استفاده کند. با اجرای قانون تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری، این انگیزه دوچندان افزایش خواهد یافت و مردم و بیماران از خدمات باکیفیت تری در بخش پرستاری برخوردار می‌شوند و در نتیجه اجرایی نشدن این قانون خسارت‌های جبران ناپذیری همچون ترک حرفه پرستاری و مهاجرت‌ها برای این قشر اتفاق می‌افتد.

«ایران» در گزارش های پیشین خود پای سخن جامعه پرستاری نشست و گلایه های این قشر زحمتکش را منتشر کرد. اصلی ترین نکته در انتقادهای پرستاران، رعایت نشدن عدالت در طرح موفق تحول سلامت است. اکنون پس از انتشار آن گزارش ها نوبت به مدیران ارشد عرصه سلامت است تا به این انتقادها پاسخ دهند. در همین زمینه با دکتر محمد میرزابیگی معاون وزیر بهداشت و رئیس سازمان نظام پرستاری به گفت‌و‌گو نشستیم تا ابعاد مختلف این طرح را بررسی کنیم.

- اجرای قانون تعرفه خدمات پرستاری از جمله وعده‌هایی بود که به جامعه پرستاری نویدش را داده اید. آیا اجرای این قانون رضایت پرستاران را در طرح تحول نظام سلامت فراهم خواهد کرد؟

تعرفه‌های خدمات پرستاری چند پیش زمینه دارد. اولاً این طرح قانون مجلس است و نزدیک به 7 سال است تصویب شده، ثانیاً یکی از طرح‌هایی است که ما را به عدالت در نظام سلامت نزدیک می‌کند. همچنین اگر بخواهیم خدمات پرستاری را ارزیابی کنیم اجرای قانون تعرفه‌های خدمات پرستاری بهترین ابزار برای کنترل خدمات پرستاری هم به لحاظ کمی و هم به لحاظ کیفی است. این قانون مدتی بود به دلایل کمبود بودجه و اعتبار معطل مانده بود ولی در حال حاضر که کتاب ارزش‌های نسبی خدمات سلامت تدوین شده فضای اجرای آن فراهم شده است. خوشبختانه گروهی از پرستاران دیدگاه هایشان را برای تدوین کتاب ارزش‌های نسبی ارائه دادند.

حدود 190خدمت از خدمات پرستاری تعرفه‌گذاری شده و در کتاب ارزش‌های نسبی آمده است که در حقیقت گام بزرگی برای اجرای تعرفه‌ها است. احتمالاً چانه زنی بر سر 100خدمت دیگر است. بحث اصلی در تصویب این خدمات مربوط به شورای عالی بیمه است بنابراین با توجه به حجم خدماتی که در کتاب ارزش‌های نسبی دیده شده گمان نمی‌کنم در کنار 190خدمت تعرفه‌گذاری شده، 100خدمت دیگر باقیمانده نگرانی زیادی از بابت هزینه‌ها داشته باشد. لذا از این جهت جای امیدواری است که به بودجه زیادی نیاز نداشته باشیم و در قالب بودجه کتاب ارزش‌های نسبی بتوان خدمات پرستاری را هم انجام داد.

- آیا برای اینکه نتیجه اجرای قانون تعرفه‌ها قابل ارزیابی باشد از همان ابتدا به ساکن به‌صورت کشوری انجام می‌شود؟

قطعاً اجرای آزمایشی لازم است. خوشبختانه وزارت بهداشت با اجرای آزمایشی تعرفه‌های خدمات پرستاری موافق است و بزودی کمیته پیشنهادی به عنوان تیم نظارت‌کننده بر اجرای تعرفه‌ها در بیمارستان‌ها و در مراکز بهداشتی و درمانی کارش را شروع می‌کند پیش‌بینی می‌کنم اگر اجرای این تعرفه‌ها به نفع مردم تمام نشود، پرستاران نخستین گروهی هستند که از آن استقبال نخواهند کرد. اگر پرستاران به دنبال اجرای تعرفه‌ها هستند می‌خواهند خدماتشان را بهتر و با کیفیت‌تر به مردم ارائه دهند تا هم مردم، هم پرستاران و هم سیستم نظام سلامت از این محل احساس کارآمدی بیشتری کند.

- با توجه به افزایش حجم کاری پرستاران در طرح تحول نظام سلامت چگونه می‌توان انگیزه را به جامعه پرستاری بازگرداند؟

قبول داریم که حجم کار پرستاران زیاد شده است. دلیلش این است که شاهد ارزان شدن خدمات نظام سلامت هستیم و طبیعتاً بسیاری از مردمی که مشکل مالی داشتند برای درمان از این فرصت استفاده می‌کنند. لذا افزایش حجم کار، واقعی است، در این راستا تعرفه‌های خدمات پرستاری حداقل دو کار انجام می‌دهد. خدمات درمانی به‌صورت زنجیره‌ای توسط همه اعضای تیم سلامت ارائه می‌شود طبیعتاً با اجرای تعرفه‌ها پرستاران راغب‌تر و با انگیزه بیشتری کار می‌کنند، از سوی دیگر حجم خدمات ارائه شده در مراکز بهداشتی و درمانی توسط گروه‌های پزشکی از جمله پرستاران، ماماها، فیزیوتراپی، آزمایشگاه، کاردرمانی و خدمات مشاوره‌ای و... افزایش یافته است اما بخش پرستاری از جمله گروه‌های پزشکی است که فهرست کنترل‌ها و شیوه ارائه آنها تعریف شده است. در گروه‌های دیگر سراغ ندارم چنین اتفاقی افتاده باشد.

به عقیده من بازنگری نظام پرداختی که مبتنی بر عملکرد و تعرفه است به نفع مردم است. باید عقربه قطب نمای خدمت در نظام سلامت رضایتمندی مردمی و بیمار باشد و بقیه را در آن جهت سوق دهیم. اجرای تعرفه‌ها و نظام پرداخت مبتنی بر تعرفه این عملکرد را تعریف می‌کند.

- در جامعه پرستاری از کم لطفی‌های مدیران نسبت به این گروه بحث می‌شود. این مسئله چه تأثیری در مهاجرت پرستاران داشته است؟

سیستم پرستاری هیچگاه به دنبال مساوات نبوده بلکه به دنبال اجرای عدالت است. عدالتی که هم در درون سازمان و هم بیرون سازمان احساس شود و در آن نقش پرستاری هم لحاظ شود. اما موضوع مهاجرت پرستاران به کشورهای دیگر دلیل دیگری دارد. امروزه بسیاری از کشورهای دنیا متقاضی نیروی پرستار از ایران هستند.

علت اصلی هم دو چیز است. در 175 دانشکده پرستاری، آموزش خوب به پرستاران ارائه می‌شود که حقیقتاً متناسب با علم روز و بر اساس آخرین متدها و تکنولوژی‌های روز دنیا است همچنین پرستاران ایران نسبت به خیلی از کشورها از فضای معنوی و اخلاقی بهتری برخوردارند.

به همین خاطر در مقایسه پرستاران کل دنیا با شرایط یکسان انتخاب اول با پرستاران ایران است که این البته باعث خوشبختی است. بحث تبعیض، عادلانه نبودن نظام پرداخت و کمبود نیروی پرستار به ویژه پرستار مرد مربوط به الان نیست که با نگاه سیاسی کسی بخواهد این مسأله را به دولت نسبت دهد و در این دوره به وزارت بهداشت ضعفی وارد کند بلکه ضعف‌های مزمنی هستند که از گذشته وجود داشته و امروز خودش را نشان می‌دهد لذا مهاجرت در سال‌های قبل در ایران بود و در حال حاضر مقداری افزایش پیدا کرده است. با این حال آمارها از حد معمول سه سال گذشته خیلی بالا نرفته است.

- آمار فعلی از مهاجرت پرستاران چقدر است؟

بر اساس گواهی‌ها و شماره نظام پرستاری که از نظام پرستاری می‌گیرند تا در کشورهای دیگر قابل ترجمه و استفاده باشد، 600 تا 1000پرستار در سال مهاجرت کرده‌اند که با سه سال گذشته همسانی و همگونی وجود دارد اما تغییر خاصی پیدا نکرده که بگوییم مهاجرت ناشی از این اتفاق است.چون ویزای کار محدود و 3 ساله است عده‌ای مهاجرت می‌کنند و عده‌ای هم بر می‌گردند.

- با توجه به کمبود نیروی پرستار راهکارهایی هم برای کاهش مهاجرت‌ها اندیشیده شده است؟

برای این منظور دو راهکار دراز مدت و کوتاه مدت وجود دارد. هرچند استقبال شدید به سمت پرستاران ایرانی وجود دارد فعلاً چون کمبود پرستار داریم لازم نیست به این‌گونه مباحث دامن بزنیم. بنده اگر بخواهم تصمیم گیری‌نهایی در این زمینه داشته باشم از این تهدید به عنوان فرصت استفاده می‌کنم که با اقبال کشورهای دنیا نسبت به پرستاران ایران می‌توان علاوه بر نیاز داخلی نیازکشورهای دیگر را از مسیر قانونی تأمین کرد که نوعی صدور نیروی کار و توانمندی‌های کشور است.

اما نباید بگذاریم این پدیده به یک فشار منفی تبدیل شود و علی رغم نیاز داخلی، نیروی پرستار را از دست بدهیم . اصلاح نظام پرداخت نخستین گام برنامه کوتاه مدت است که تیم وزارت بهداشت و سازمان نظام پرستاری معتقد است، نخستین گام اصلاح نظام پرداخت در نظام سلامت، عملکرد مبتنی بر تعرفه است.

در دراز مدت لازم است سند عرضه و تقاضای نیروی پرستار در کشور نوشته شود که خوشبختانه یکی از 32برنامه‌ای است که در معاونت پرستاری در دستور کار داریم. با تدوین و عرضه سند عرضه و تقاضای نیروی پرستاری می‌توان بر اساس میزان نیاز در دانشکده‌ها پرستار تربیت کرد. همچنین با تربیت نیروی مازاد می‌توان نیروی خارج شده از کشور را جبران کرد.

- تربیت مازاد نیروی پرستار چه سودی دارد؟

در حال حاضر در تمام بخش‌های دولتی، خصوصی، نیروهای مسلح و تأمین اجتماعی و در کل حوزه‌های زیر پوشش وزارت بهداشت و خارج از آن 140هزار پرستار مشغول هستند.

با توجه به استانداردهای متناسب با تعداد تخت، بیمار و بیمارستان هنوز نیاز بیشتری به پرستار داریم. با وجود تعداد بالغ بر 50هزار دانشجو که در 175 دانشکده پرستاری تحصیل می‌کنند، پیش‌بینی می‌شود نیاز به نیروی پرستار طی یک دوره دو ساله آینده از دانشکده‌ها در سطح کارشناسی این نیاز برآورده شود. اگر به ازای هر تخت بیمارستانی 1.8 پرستار وجود داشته باشد نیروی مازاد تلقی می‌شود که کمبودها را جبران خواهد کرد