تاثیر روزه داری بر سلامت روان

با اشاره به آیه 183 سوره بقره "یا أیّها الّذین آمنوا کتب علیْکم الصّیام کما کتب على الّذین منْ قبْلکمْ لعلّکمْ تتّقون" می توان گفت: کلمه صیام و صوم در لغت به معنای خودداری از عمل است؛ خودداری از چیزهایی که انسان نسبت به آنها تمایل و اشتها دارد. روزه در اسلام با روزه در ادیان دیگر هم از لحاظ کمیت و هم از لحاظ کیفیت متفاوت است و یکی از اهداف روزه داری رسیدن به تقوا است. اصلی ترین هدف بعثت انبیا این است تا به ما کمک کنند که ما دنیا را به گونه‌ای دیگر ببینیم. پیش از این اگر مشکلی برای ما پیش می آمد، می گفتند به آن مشکل فکر نکنید و فکرتان را مشغول چیز دیگری کنید ولی در روانشناسی جدید می‌گویند مشکلتان را بپذیرید، چرا که این مشکل وجود دارد. پس سعی کنید بپذیرید و با آن کنار بیایید و در عین حال به دنبال حل آن مشکل باشید. نگاهی که روزه به ما می دهد این است که ما می توانیم به گونه ای دیگر به مشکلات نگاه کنیم. به این صورت که مشکل من یک ابتلاست و این ابتلا می‌تواند باعث رشد شود. یعنی غیر از اینکه ما مشکل را بپذیریم و با آن کنار بیاییم، این مشکل می تواند برای ما "الخیر و فی ما وقع" باشد.

قدرت بازداری یکی دیگر از محاسن مهم روزه داری است. روزه نهی از خوردن، آشامیدن و اعمال نادرست است. همین نهی کردن به ما کمک می کند تا بازداری را تمرین و صبر را در خود تقویت کنیم. قدرت بازداری در پایین ترین سطح کنشی عقل قرار دارد، یعنی انسان عاقل قدرت بازداری دارد. در بین محرک و پاسخ فضایی وجود دارد که این فضا، قدرت ما برای انتخاب پاسخ است و پاسخی که انتخاب می کنیم قدرت رشد و تخریب ما را فراهم می کند.

روزه زمینه تاب آوری را فراهم می کند. یکی از چیزهایی که باید از خدا بخواهیم صبر است تا بتوانیم در مواجهه با سختی ها از آن استفاده کنیم. سختی ها و ناکامی ها به شرط صبر، رشد دهنده هستند. ترک لذت ها، کم خوری ها، شب زنده داری ها، خلوت گزیدن ها، حاصل روزه‌داری و جهاد اکبر هستند. بنابراین روزه زمینه‌ای را فراهم می‌کند تا افراد، تجربه‌ای از سختی و ریاضت داشته باشند و تاب‌آوری در آنها افزایش پیدا کند و در مقابل سختی ها و رنج های زندگی مقاومت بیشتری از خود نشان دهند.

دکتر ژان فرموزان درباره فواید روزه داری چنین می گوید: « در آغاز روزه داری، زبان باردار اسـت، عرق بدن زیاد می شود، دهان بو می گیرد، گاه آب بینی راه می افتد و همه ی این‌ها علامت شست و شوی کامل بدن اسـت. پس از سه الی چهار روز، برطرف می شود، اسیداوریک ادرار کاسته می شود و شخص احساس سبکی و خوشی حیرت انگیزی می کند و در این حال اعضا هم استراحتی دارند. روزه به ما کمک می کند تا ظرف ما بزرگ و تحملمان زیاد شود. وجود ما را بزرگ می کند و هنگامی که وجود ما بزرگ شد مشکلات پیش ما کوچک می شوند. بنابراین یکی از مزایای روزه گرفتن، همین تغییر نگاه است. روزه داری به ما کمک می‌کند که فهمی از دیگران پیدا کنیم و به دیگران کمک کنیم . کسی که به دیگران کمک می کند، می تواند از کمک و تجربه دیگران استفاده کند، چرا که کمک کردن آثار متقابل دارد. می تواند از تنهایی فاصله بگیرد و احساس خود ارزشمندی کند. روزه ما را فراتر از خودمان می برد و به ما کمک می‌کند تا توجه به دیگران را در خود پرورش دهیم. در زندگی صنعتی عصر حاضر فرصت جمع شدن اعضاء خانواده در کنار هم کمتر میسر می گردد. این در حالی است که در ماه رمضان اعضاء خانواده حداقل در شبانه روز دو بار بهنگام سحر و افطار به گرد هم جمع می شوند. این ارتباط چهره به چهره افراد یک خانواده بهترین واکسن جهت پیشگیری از بیماری های اعصاب و روان و مانع از بروز اختلافات خانوادگی است.

تهیه و تنظیم :سمانه لاجوردی

کارشناسی ارشد روانشناسی بالینی