مدیریت پرستاری

به گزارش خبرنگار نظام پرستاری، موضوع «لزوم تحول آموزش پرستاری و افق های آینده» شب گذشته در برنامه زنده تلویزیونی ذره بین در شبکه سلامت با حضور محمد میرزابیگی، معاون پرستاری وزارت بهداشت و رئیس کل سازمان نظام پرستاری و سلیمان عباسی، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس بررسی شد.

آنچه در ادامه می خوانید، گزارشی از تبادل نظرهای صورت گرفته در این برنامه تلویزنی است:

میرزابیگی: جا دارد که در ابتدای برنامه از رسانه ملی قدردانی کنم که بحث سلامت بویژه موضوع پرستاران را با نگاهی ویژه پیگیری می کند و به حمد الله در برنامه گذشته ذره بین (هفته گذشته) مباحث خوبی نیز در خصوص بحث کمبود پرستار و نظام پرداخت به پرستاران و راهکارهای پیش بینی شده در حل این مسائل مطرح شد.

البته تمام برنامه هایی که درحوزه پرستاری برای رفع چالش های این حوزه پیش بینی و اجرایی شده است حاصل کاری تیمی اعم از معاونت پرستاری، سازمان نظام پرستاری، بورد پرستاری و بیش از 170 دانشکده پرستاری در کشور است و بنده فقط سخنگوی این تیم بزرگ هستم.

در بحث آموزش پرستاری که بحث امروز برنامه است نیز نکات بسیار مهم و حائز اهمیتی وجود دارد که باید به تمامی آنها توجه داشت و در حال حاضر که یک نگاه تحولی به نظام سلامت وجود دارد، لازم است به آموزش پرستاری نیز نگاهی تحولی داشته باشیم. 

مجری: دکتر عباسی شما خودتان قبل از پزشکی در پرستاری تحصیل کرده اید و در این حوزه یکی از صاحب نظرترین اعضای کمیسیون بهداشت و درمان مجلس محسوب می شوید. وضعیت آموزش پزشکی را چگونه می بینید و چه مشکلاتی دراین عرصه وجود دارد؟

عباسی: انصافاً کادر پرستاری نقش بسیار کلیدی و مهمی در درمان و تداوم فرایند درمان دارند و هر چه بر سطح علمی و توان مهارتی کادر پرستاری افزوده شود قطعاٌ نتیجه آن عاید بیمار و نظام سلامت می شود.

در بند ج ماده 34 قانون برنامه پنجم توسعه اشاره شده است که وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی موظف است بر اساس کیفیت و کمیت نیروها متناسب سازی و نیازهای نظام سلامت و نیازهای آموزشی را تشخیص دهد و متناسب با راهبردهای نظام پزشک خانواده و نظام ارجاع و سطح بندی و بر اساس نقشه جامع علمی کشور، ورودی دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی (دولتی و غیردولتی) را تشخیص داده و برای جذب و ورود نیرو اجازه ظرفیت متناسب را بدهد که از آن جمله می توان به پرستاران اشاره کرد.

باید ورودی پرستاران را بیشتر کرد و شرایط مناسبی برای ادامه تحصیل دانشجویان پرستاری در مقاطع بالاتر را فراهم کرد چرا که این مسئله نقش مهمی در ارتقاء کیفی و کمی نیروی انسانی در حوزه سلامت دارد. قطعاً با  توجه به کمبود محسوس نیروی پرستاری در کشور این نیاز تشدید می شود.

بحث دیگر ارتقاء کیفیت آموزش ها در حوزه پرستاری است زیرا به هر حال با ورود بیماری های جدید، نوع مراقبت های و نگهداری از بیماران نیز نیازمند علم جدید است که همین امر به روز بودن پرستاران ما را می طلبد و این مسئله از سه طریق محقق می شود.

یکی آموزش های بدو خدمت است که معمولا یکسری آموزش های عمومی است که برای تمام کارکنان در کشور وجود دارد و پرستاران نیز از آن مستثنی نیستند. دیگری آمورزش های ضمن خدمت است که در طول مدت 20 الی 25 سال خدمت آنها را می گذرانند و جزو آموزش های مدون بوده و کمک زیادی در ارتقاء سطح کیفی مراقبت ها داشته و کمک کننده تیم درمان است.

آموزش دیگر در افزایش و ارتقای سطح علمی پرستاران است که از یک مقطع به مقاطع دیگر (کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری) صورت می پذیرد و نقش مهمی در افزایش سطح علمی کادر پرستاری دارد.

دو نکته در این میان باید همواره مورد توجه قرار گیرد. اول اینکه افزایش سطح علمی برای پرستاران باید منجر به ارتقاء کیفی خدمات بالینی شود و در غیر این صورت از ظرفیت علمی به درستی بهره برداری نشده است و توان علمی و عملی باید توأم شوند و قطعاً عملی شدن اندوخته های علمی نقش مهمی در درمان بیمار دارد.

بحث دیگر اینکه نباید افزایش آموزش علمی پرستاران تداخلی با تیم پزشکی داشته باشد بلکه اطلاعات آنها باید کمک کننده پزشک در تشخیص درمان، مراقبت و تحول در نظام سلامت کشور باشد.

آموزش هم باید حتماً بر اساس نیاز باشد و هر بیمارستان یا بخش (بیمارستان تک تخصصی، بخش سوختگی، بخش اعصاب و روان و ...) بسته به نوع فعالیت و حوزه تخصصی یک نیازی در آموزش کادر پرستاری دارد.

ارتباط تلفنی با دکتر محمد علی چراغی رئیس دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی تهران

مجری: وضعیت آموزش پرستاری را چطور ارزیابی می کنید و آیا نظر برخی مبنی بر نامطلوب بودن کیفیت آموزش پرستاری در کشور را قبول دارید؟

چراغی: در ابتدا فرارسیدن هفته دفاع مقدس و یاد و خاطره تمام رزمندگان اسلام و رزمندگان پرستاری زن و مرد ایران زمین را گرامی می دارم.

در مورد کیفیت آموزش پرستاری بهتر است که به جای عبارت «مطلوب نیست» بگوییم «ایده آل نیست» زیرا در این 30 سال بعد از انقلاب به هر حال هم اکنون شاهد فعالیت 176 دانشکده پرستاری در بخش های دولتی و دانشگاه آزاد هستیم که این تعداد دانشکده با تلاش حدود 900 هیئت علمی گردانده می شود.

همچنین در حال حاضر در مقطع کارشناسی سالانه 5 الی 6 هزار فارغ التحصیل پرستاری داریم که در برخی موارد این رقم به 6 الی 7 هزار نفر نیز رسیده است. در مقطع کارشناسی ارشد نیز سالانه با بیش از یک هزار فارغ التحصیل در گرایش های تخصصی مثل داخلی- جراحی، مدیریت، آموزش پرستاری، NICU، اطفال، مراقبت های ویژه، سالمندی و امثالهم در حال پیشرفت هستیم.

حدود 14 دانشکده پرستاری و مامایی کشور در حال حاضر در مقطع دکترای تخصصی (PHD) تربیت نیرو دارد و اتفاق خوبی که در نظام آموزش پرستاری در کشور افتاده، این است که هم اکنون 12 نفر استاد تمام (فول پرفسور) در پرستاری کشور داریم که در منطقه واقعاً وضعیتی بی بدیل است.

حدود 80 نفر استادیار و دانشیار پرستاری نیز داریم که اینها جملگی اتفاقات خوبی است که در هرم هیئت علمی ما دیده می شود هر چند معتقدیم هنوز با استاندارد های ساختار فرآیند و برآیند که متناسب با برنامه طرح تحول نظام سلامت و برنامه های معاونت پرستاری وزارت بهداشت باشد، فاصله داریم و ان شاء الله فرایندی را ببینیم که نسبت هیئت علمی به دانشحو را بهبود دهیم و وضعیتی ایجاد کنیم که بالین ما مبتنی بر نیاز مردم، نیاز نظام سلامت و فرآیند انتقال دانش حرکت کند.

لازمه این مهم نیز این است که به هر حال ساختار و فرآیند استاندارد جذب هیئت علمی و دانشجو در مقاطع کارشناسی ارشد و دکترای در یک برنامه تحولی جدید دیده شود.

در حال حاضر دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی تهران حدود 15 دانشجوی خارجی در مقاطع کارشناسی ارشد و دکترای تخصصی طی سه سال اخیر از منطقه پذیرش کرده است و این نشان از آن دارد که به حمد الله آموزش پرستاری رو به آینده و در فرآیند ارتقاء قرار گرفته است.

امید است که متناسب با ابلاغ سیاست های علم و فناوری مورد تأکید مقام معظم رهبری به سمت کیفی کردن ساختارهای دانشکده های پرستاری و مامایی پیش برویم، به گونه ای که بتوانیم پاسخگوی نیازهای بالین و عرصه با نیروهای کیفی پرستاری باشیم، 

میرزابیگی: خوب است، یادآوری کنم که اوایل سال آینده مصادف با یکصدمین سالگرد دانشگاهی شدن حرفه پرستاری در ایران است.

در سال 1294 شمسی اولین دانشکده پرستاری (مرکز آموزش عالی پرستاری) در ارومیه و پس از آن در تبریز و در سال 1295 در مشهد راه اندازی شد و این نشان دهنده بضاعت علمی خوب ما است.

در حال حاضر 176 دانشکده پرستاری با بضاعت حدود 50 هزار دانشجو داریم که در 40 دانشکده نیز با آخرین متد و استانداردهای علمی جهان تربیت کارشناسی ارشد پرستاری انجام می شود.

بنده  اعتقادی به کیفیت نامطلوب و بد آموزش پرستاری ندارم و اتفاقاً شاهد مستدل بین المللی داریم که ما بهترین آموزش ها را مبتنی بر دانایی (مدارک دانشگاهی) و مبتنی بر توانایی (دوره های آموزشی چند ساعته تا یک ساله با گواهینامه مهارتی) در عرصه پرستاری داریم.

شاهد این مثال نیز رئیس ICN است که چند سال پیش در دیداری که با مسئولان پرستاری داشت، اذعان کرد که بعد از بازدید از دانشکده ها، پایان نامه ها و دانشجویان سطوح مختلف پرستاری دچار یک پارادوکس شده است مبنی بر اینکه چطور است که آموزش پرستاری ما در حد کشورهای پیشرفته دنیا اتفاق می افتد ولی در بیمارستانها این علم به کار گرفته نمی شود.

مشکل اصلی ما همین جاست و بنده اسم آن را، نبود تناسب بین آموزش و عمل در پرستاری و در بالین می گذارم. و آنچه که منجر به عمل نمی شود، موانع خدمتی است که از آن جمله می توان به کمبود شدید نیروی پرستار در مراکز درمانی اشاره کرد به گونه ای که بر اساس استانداردها حداکثر برای هر 4 بیمار باید یک پرستار تعریف شود اما متاسفانه در کشور ما برای هر 15 الی 20 بیمار یک پرستار داریم و با چنین کمبود شدیدی چطور یک پرستار می تواند علم خود را به اجرا بگذارد.

مشکل دیگر کمبود شدید در هیئت علمی ها نیز است و هم اکنون تقریباً یک سوم تعداد موردنیاز دانشجویان پرستاری در کشور اعضای هیئت علمی وجود دارد.

همچنین یک مسئله دیگری بحث خلاء هیئت علمی بالینی است در حالیکه این نیروها می توانند خلاء بین آموزش و بالین را به خوبی پوشش دهند و تا حد زیادی مشکل بالینی ما را حل کنند.

البته این موضوع جزو برنامه های ما است و در 32 برنامه ای که در معاونت پرستاری با همکاری دوستان برنامه ریزی شده است ، این بحث نیز دیده شده است و امیدواریم که بزودی تحقق یابد.

برای رفع تمام چالش های مذکور معاونت پرستاری با مشارکت صاحب نظران عرصه پرستاری برنامه هایی را طراحی کرده است که اگر ان شاء الله عمری باشد، محقق می شود.

قطعاً بازنگری جدی در بحث آموزش پرستاری در دستور کار است که در یک هماهنگی بسیار کامل با حوزه معاونت آموزشی وزارت بهداشت، تیم بورد پرستاری، معاونت پرستاری و دانشکده ها صورت گرفته است و در صدد هستیم تا آموزش پرستاری طوری بازنگری شود که دانشجوی ما بیشترین وقت کارورزی خود را با تناسب مسئولیتی با بیمار و در بالین باشد.

متاسفانه هم اکنون نقایصی در این رابطه وجود دارد که با بازنگری های انجام شده، برطرف می شود و بزودی نیز اجرایی می شود.

بازنگری در سیاست های تحصیلات تکمیلی برنامه بعدی است. در حال حاضر، 40 دانشکده پرستاری در کشور سالانه بیش از یک هزار تحصیلات تکمیلی را تربیت می کنند و قطعاً انتظار است که دو اتفاق مهم بیافتد.

اول اینکه این تعداد فارغ التحصیل ما آیا با رویکرد آموزشی تربیت می شوند یا با رویکرد بالینی؟

تا یکی دو سال پیش تربیت این نیروها بیشتر مبتنی بر رویکرد آموزشی بود لذا در بالین خیلی شرایط احراز مشاغل برای آنها تعریف نشده بود اما در سالهای اخیر اتفاقاتی که افتاده، این است که علاوه بر اینکه تربیت ها با رویکرد آموزشی صورت گیرد بر رویکرد بالینی نیز تأکید شود و از همین روست که الان در بخش های تخصصی و فوق تخصصی فارغ التحصیل داریم.

اتفاق دیگری که باید بیافتد این است که عزیزانی که کارشناسی ارشد پرستاری گرفتند چه تفاوتی با کارشناسان این عرصه دارند؟

تمام اینها، مسائلی است که هم اکنون در حال تدوین و تعریف آنها هستیم و  جزو برنامه های ما است که باید به وقوع بپیوندند.

بحث بعدی ورود مباحث تخصصی و فناوری در حجم بالا در حوزه پزشکی است. ما نیاز داریم که همگام با ورود این مباحث، پرستاران ما حتی اگر مقطع تحصیلی هم نمی گذرانند حتماً ملزم به گذراندن دوره های مربوطه باشند.

اصلاً هم بنا نیست که با گذراندن این دوره ها خود را در حد طبابت ببینند، بلکه اگر ما در این عرصه های تخصصی و فوق تخصصی حرکت می کنیم برای این است که ما صاحبان علم مراقبت هستیم.

باید قبول کرد که در کشور، بحث بهداشت، مسئول خود را دارد، مباحث درمان، آموزش و خدمات پزشکی نیز به همین منوال، مسئول خاص خود را دارند، اما خدمات مراقبت و پرستاری متولی خاصی را نداشت در حالیکه لازم بود همانطور که خدمات پزشکی ما ارزشمند و برجسته است، خدمات مراقبتی ما نیز پا به پای آن تخصصی و فوق تخصص باشد، که هم اکنون در این راستا اتفاقاتی افتاده است که بخشی از آن مربوط به دوره های کوتاه مدت متعدد می شود که منجر به ارتقاء مهارت و صدور گواهینامه های مهارتی می شود و علاوه بر آن بحث تحصیلات تکمیلی با رویکرد بالینی نیز مد نظر ما است.

ارتباط تلفنی با دکتر عباس عباس زاده؛ رئیس دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و استاد تمام دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی

مجری: آیا رابطه ضعیف بین آموزش با بالین را در مقاطع مختلف قبول دارید؟

عباس زاده: کیفیت آموزش ما باید در مقایسه و نسبی دیده شود و اگر با این نگرش به موضوع نگاه شود ما در حوزه هایی بسیار موفق بوده ایم و در حوزه هایی نیز ضعیف عمل کرده ایم. به عنوان مثال ما نتوانسته ایم آموزش هایی جدیدی را که از منابع علمی دنیا می گیریم دقیقاً، بلافاصله و بلاواسطه به مردم ارائه کنیم البته اگر بخواهیم در مورد این مشکل ریشه یابی کنیم طبیعتاً مسائل زیادی قابل طرح است.

کیفیت آموزش پرستاری یک سیر بی انتها است و ما هیچ وقت نباید فکر کنیم وضعیت ایده آل بدست آمده و دیگر نیازی به ارتقاء نداریم بویژه این روزها که طرح تحول نظام سلامت مطرح است، اگر بخواهیم این مسئله را در پرستاری نیز تجربه کنیم و شاهد آن در بحث آموزش پرستاری باشیم باید به تحول ارتقاء کیفیت خدماتمان توجه کنیم و این ممکن نیست مگر با تحول آموزش زیرا هر تحولی و ارتقائی از آموزش شروع می شود.

در مقایسه با پیشرفت های کشور ما در حوزه پزشکی که بحمد الله کم هم نبوده است، بسیار خوب بوده ایم و این حاصل کار تیمی است. به عنوان مثال اگر پیوند عضوی در بیماری صورت می گیرد، موفقیت نهایی این پیوند وابستگی به کیفیت مراقبت های پرستاری بعد از عمل جراحی دارد و یا اگر شاخص مرگ و میر کودکان ما کم شده است و در دنیا حرفی برای گفتن داریم، قطعاً بخش مهم آن به توانمندی پرستاران ما در ارائه خدمات مراقبتی و پرستاری بر می گردد، لذا هر تحولی وابسته به کار تیمی است.

در مقام مقایسه با کشور های منطقه هم در حال حاضر در بحث آموزش پرستاری، کیفیت آموزش ها، منابع مناسب و اساتید توانمند، رتبه قابل قبولی داریم و فاصله زیادی برای رسیدن به هدف چشم انداز 20 ساله کشور مبنی بر کسب رتبه اول منطقه نداریم.

مجری: با برخی پرستاران که صحبت می کنیم از افت انگیزه فاحش دانشجویان گلایه دارند این موضوع را چطور ارزیابی می کنید؟

عباس زاده: آنچه موجب بی انگیزگی در دانشجویان می شود بیش از آنکه به دانشگاه  مربوط شود به مسائل بعد از فارغ التحصیلی مرتبط است و قطعاً مسائلی نظیر کمبود نیرو و عدم توازن در پرداخت ها، تاثیر منفی بر انگیزه جوانانی دارد که متقاضی ورود به رشته پرستاری هستند.

لذا از جهت رقابت علمی و موفقیت در امتحانات در درون دانشگاه انگیزه کافی وجود دارد اما وقتی نگاه به بیرون می شود ممکن است بعضاً مقداری موجب بروز ناامیدی در دانشجویان شود.

اگر بخواهیم تحول نظام سلامت را به خوبی پیش ببریم، نیازمند آن هستیم که نقش پرستاری را در مجموعه خدمات سلامت از پیشگیری تا بازتوانی به خوبی تعریف کنیم و جایگاه این قشر خدوم را در بیمارستان ها و سایر بخش های سلامت به خوبی تبیین کنیم و بی شک با این اتفاق در دانشجویان نیز ایجاد انگیزه کرده ایم.

مجری: قبول دارید که این بی انگیزگی موجب کاهش تمایل به ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر و به تبع آن باعث کمبود عضو هیئت علمی در دانشگاه می شود.

عباس زاده: در حال حاضر متقاضی جذب برای هیئت علمی بسیار زیاد است و مشکل اصلی به موانع اداری و استخدامی برمی گردد تا نبودن و کمبود افراد متقاضی و واجد شرایط.

متاسفانه هم اکنون ما کمبود شدید در کادر آموزشی داریم و نسبت بسیار نامناسبی بین استاد و دانشجو وجود دارد به گونه ای که در مقابل هر 30 دانشجو یک استاد وجود دارد و این  نسبت باید اصلاح شود زیرا قطعاً به رغم تمام قابلیت و توانمندی که در اساتید و اعضاء هیئت علمی دانشکده های پرستاری وجود دارد، رقم زیر یک هزار نفر عضو هیئت علمی برای مجموعه ای 30 الی 40 هزار نفری فوق العاده  کم است.

به نظر می رسد موضوع جذب هیئت علمی بالینی که هم توانمندی کار در بیمارستان ها را دارد و هم علم دانشگاهی را دارد، می تواند در این مسئله بسیار کارساز باشد و اگر این برنامه اجرایی شود بهترین راه برای تحول نظام سلامت است.

در حوزه پرستاری و آموزش پرستاری کارهای بسیار خوبی در حوزه معاونت پرستاری و معاونت آموزشی وزارت بهداشت صورت گرفته است و به این ترتیب به نظر می رسد آینده آموزش پرستاری که بسیار وابستگی به اساتید کافی و با انگیزه کافی دارد، امیدبخش است.

عباسی: نکته ای که نباید از آن غفلت کرد این است که دیدگاه ما نباید این باشد که وظیفه پرستار در بیمارستان، محدود به دادن دارو به بیمار و انجام یکسری خدمات خاص می شود و از توان علمی و نقش مهارتی وی غافل شد.

به عنوان مثال وقتی مریضی از جراحی به بخش منتقل می شود، پرستار مراقب وی علاوه بر انجام خدمات معمول باید کاملا نسبت به عمل جراحی و عوارض آن مسلط باشد تا در صورت کوچکترین عارضه ای آن را تشخیص داده و کنترل کند.

جایگاه علم پرستاری را نباید دست کم گرفت و مورد بی توجهی قرار داد بلکه همه دست اندرکاران باید برای ارتقاء جایگاه علمی و عملی دانش پرستاری تلاش کنند و وزارت بهداشت نیز جدی تر به این مسئله بپردازد. زیرا هر چه اطلاعات پرستاران ما به روزتر و تخصصی تر باشد مراقبت و نظارت آنها بر بالین بیمار دقیق تر  می شود.

لذا ما باید هزینه ها را به این سمت سوق دهیم و انصافاً امسال مجلس نیز کمک خیلی خوبی در بحث بودجه آموزشی جهت تعمیرات اساسی، تامین فضاهای آموزشی، تامین فضاهای کمک آموزشی و خرید و تجهیزات آموزشی متناسب با هر دانشگاه داشت که باید از اینها استفاده کرد.

باید قبول کرد که کمبود فعلی نیروی پرستاری بر افت کیفیت خدمات پرستاری موثر است .

قطعاً هرچه از نیروی پرستاری و توان آنها بهینه تر استفاد شود در کاهش مرگ و میرها، کاهش طول بستری و هزینه های درمان موثر است و مجلس نیز هر حمایتی برای این عزیزان مطرح باشد، کوتاهی نمی کند زیرا معتقدیم تیم درمان بدون پرستار نمی تواند موفق باشد و پرستار است که امین و چشم پزشک است و بیمار را در طول درمان رصد می کند تا کمترین آسیب متوجه وی شود.

جامعه پرستاری مطمئن باشد که مجلس در حمایت از پرستاران از هیچ کوششی دریغ نمی کند و آمادگی دارد تا هرگونه طرح و لایحه ای که به ارتقاء کیفیت و توان علمی پرستاران بیانجامد را حمایت کند.

میرزابیگی: باز هم  تاکید می کنم که جایگاه علمی پرستاران ما ضعیف نیست و پرستاران ما جزو علمی ترین ها هستند منتهی فرصت اجرای علم خود را ندارند و شاهد این ادعا هم این است که تمام کشورهای دنیا دنبال شکار پرستاران ایرانی هستند و بیشترین حجم درخواست ها در این زمینه متوجه پرستاران ایرانی است.

در مورد انگیزه دانشجویان نیز باید روسای محترم دانشکده ها، برنامه ریزان، مترون های بیمارستانهای آموزشی و دانشکده ها مد نظر داشته باشند که در بیمارستانهای آموزشی به گونه ای رفتار نشود که احساس وجود انسان درجه یک و دو ایجاد شود.

اگر امکانات آموزشی داریم اعم از کتابخانه، سایت و حتی بیماری که بر بالین وی آموزش می بینیم، قطعاٌ نباید به گونه ای فکر شود که اینها متعلق به یک گروه خاص است و متعلق به سایر گروه های نظیر پرستاری و پیراپزشکی نمی شود.

لذا وقتی دانشجویان گاهی تبعیض هایی از این دست را می بینند ممکن است به انگیزه شان لطمه بخورد.

همچنین ما پیش از این قبل از مقطع کارشناسی پرستاری، گروه هایی شامل کاردانی پرستاری، بهیاری و کمک بهیاری را داشتیم که هم اکنون حذف شده اند و یکی از برنامه های ما احیاء کمک پرستاری است زیرا به هر حال برخی خدمات است که در شرح وظایف یک فرد لیسانس تعریف نمی شود و گروه های پایین تر مثل کمک پرستاری موظف به انجام آنها هستند و  متاسفانه هم اکنون یا انجام نمی شود یا اینکه توسط همراه بیمار به صورت کاملاً غیر تخصصی صورت می گیرد و این مسئله گاهی به خدمات پرستاری از هر طرف آسیب می زند.

به هر حال در بحث پرستاری باید نقاط مثبت را نیز در کنار نکات منفی دید، به عنوان مثال ما زمانی (سالهای 81 تا 83) با سالی 3 هزار فارغ التحصیل ، 40 هزار پرستار بیکار داشتیم اما امروز با سالی 8 هزار فارغ التحصیل، بیکاری ما در پرستاری صفر است و حتی از دانشجویان ترم های 6 و 7 و 8 نیز دعوت به همکاری شده است.

به عنوان مثال در استان گلستان به استناد تحقیقی که توسط دانشگاه آزاد صورت گرفته است، در بین دانش آموزان سال آخرین دبیرستان بیشترین آمار درخواست برای ورود به پرستاری است و علت آن نیز بازار کار خوب این رشته است.

عباسی: ما نیز الان به واسطه درخواست و استقبال خوب جوانان، در گنبد کاووس متقاضی تأسیس دانشکده پرستاری هستیم و نامه آن را نیز به وزیر بهداشت داده ایم.

میرزابیگی: قطعاً باید نقائص در حوزه پرستاری برطرف شود زیرا واقعآً یک متولی مشخص در حوزه مراقبت های پرستاری وجود نداشت و برخی سیاست گذاری ها به خوبی انجام نشده است، البته ما نمی خواهیم کسی را مقصر اعلام کنیم _ آبادی میخانه ز ویرانی ماست _ ما خودمان فعال نبودیم و مدتی در تصمیم گیری ها حضور نداشتیم لذا گاهی تصمیم گیری های خوبی برای پرستاری نشد اما الان خوشبختانه با مباحثی که صورت گرفته و برنامه های جامعی که در وزارت بهداشت با کمک تیمی متشکل از بورد پرستاری، سازمان نظام پرستاری در حال طراحی هستیم، برای ده سال آینده 27 رشته پیشنهاد شده است و در حال بررسی است و امید است با توجه به نیازی که سیمای بیماری ها و سالمندی در کشور دارد و متناسب با توقع مردم و پیشرفت های پزشکی، این برنامه ها ان شاء الله محقق شود.