مدیریت پرستاری

عضو هیئت علمی دانشگاه تهران گفت: اخلاق حرفه ای سنتی دنبال کارکنان اخلاقی می گردد و ملاک آن داشتن پرستار یا پزشک اخلاقی است در حالی که در نگاه مدرن بحث سازمان اخلاقی مطرح است. در این حالت ما به دنبال دانشگاه و بیمارستان اخلاقی هستیم و نه به دنبال تربیت پرستاران و پزشکان اخلاقی زیرا چون که صد آید نود هم پیش ماست.

    اگر بیمارستان اخلاقی داشته باشیم، پزشک و پرستار هم اخلاق مدار می شود

به گزارش خبرنگار نظام پرستاری، دکتر سعید نظری توکلی با اشاره به اینکه اخلاق حرفه ای یک توان دارد که این توان قابل استفاده است گفت: در حوزه اخلاق حرفه ای یک دغدغه جدی وجود دارد و آن این است که افراد در سازمان ها براساس تلقی خود از اخلاق ورزی به اخلاق حرفه ای تأکید می کنند.

وی افزود: به تعبیر دیگر نوع  نگاه مدیران ما به اخلاق حرفه ای عملکرد آنها در حوزه اخلاق حرفه ای را نشان می دهد و اتفاقی که می افتد این است که گاهی اوقات تصور ناقص از اخلاق حرفه ای خودش یک معضل می شود و جلوی رشد سازمان را می گیرد.

عضو هیئت علمی دانشگاه تهران در سخنرانی خود در کنگره اخلاق پرستاری ادامه داد: اول باید نگاه به اخلاق حرفه ای را درست کرد و باید دید اخلاق حرفه ای پرستاری به چه معناست؟ برخی معتقدند ما باید صفات پسندیده یا ناپسند پرستاران را در حوزه مراقبت تعریف کنیم و برخی دیگر می گویند باید اصول رفتاری حاکم بر پرستاران را تبیین کنیم و برخی دیگر فکر می کنند، باید دستورات دینی و مذهبی را به پرستاران آموزش داد.

وی اظهار داشت: یکی از دلایل عدم موفقیت ما در حوزه اخلاق حرفه ای این است که ما روزمرگی می کنیم و به دلایل متعدد از توجه به این مهم غفلت می شود و متاسفانه در برخی موارد نیز اصلاً برخی قائل به بحث اخلاق حرفه ای نیستند و حتی گاهی اوقات دچار وارونگی ارزشی هستیم به طوری که که گاهی وقت ها نیرنگ ها ارزشمند تر از صداقت ها می شود.

دکتر نظری ادامه داد: بحث مهمتر اینکه برخی مواقع تصور ما از اخلاق حرفه ای نادرست است و اخلاق حرفه ای را طوری معنا می کنیم که اساساً عملیاتی نیست و اخلاق پزشکی و پرستاری را به گونه ای طرح می کنیم که هیچ گاه قابل اجرا نیست و جز یکسری مفاهیم ذهنی، کی و بی ارتباط با واقعیت خارجی نیست.

وی افزود: دو تلقی از اخلاق به ویژه اخلاق حرفه ای وجود دارد به شکلی که برخی فکر می کنند اخلاق یعنی پند و نصحیت به مردم و صاحبان حرف و برخی نیز بر این باورند که اخلاق حرفه ای یعنی از مردم و صاحبان حرفه تعهد بگیریم که به ارزش ها پایبند باشند در حالی که این نگاهی حداقلی به اخلاق است و اتفاقی نیز عاید نخواهد کرد.

عضو هیئت علمی دانشگاه تهران، اخلاق حرفه ای را یک دانش دانست و گفت: دانش اخلاق حرفه ای سه وظیفه مهم بر عهده دارد. اول آنکه باید برنامه تشخیصی داشته باشد، باید پیشگیری کند و در بهبود و ارتقاء رفتار موثر باشد.

وی افزود: دانش اخلاق حرفه ای باید بتواند رخنه های اخلاقی موجود را به دست آورد به عنوان مثال مشخص کند که در حرفه پرستاری چه رخنه هایی اخلاقی می توان متصور شد. بنابراین باید وضعیت موجود را شناخت و گام اول این است.

وی یادآور شد: این دانش باید تبیین کند که چه باید کرد تا گرفتار این دام نشد. بر این اساس آیا برنامه ای وجود داریم تا صاحبان حرفه یا سازمان را از چالش های اخلاقی دور کنیم یا اساساً برنامه ای نداریم و فقط می خواهیم نصحیت کنیم.

دکتر نظری اضافه کرد: سرانجام اینکه مهمترین کار ما در حوزه اخلاقی این بخشی است که ما می خواهیم به یک برنامه  سازی برای ارتقاء رفتار صاحبان حرفه برسیم.

وی ادامه داد: اگر بپذیریم که پرستاری حرفه است که حرفه است طبیعتاً باید به یک ارتقاء رفتاری بینجامد و آن دانشی که برای ما برنامه ارتقاء رفتار را تبیین می کند اخلاق حرفه ای است.

عضو هیئت علمی دانشگاه تهران اخلاق حرفه ای را به معنای مسئولیت پذیری اخلاقی افراد در مشاغل و سازمان ها در برای حقوق صاحبان حق عنوان کرد و گفت: انسان ها بر خلاف حیوانات در مواجهه با مشکلات دو ویژگی مهم دارند اول اینکه هوشمندانه رفتار می کنند، دوم اینکه مسئولیت پذیر هستند و بر این اساس مسئولیت پذیری اخلاقی یعنی حساسیت داشتن به حقوق افرادی که با آنها تعامل داریم.

وی با ذکر شاخصه های مسئولیت پذیری حرفه ای گفت: افرادی که به لحاظ اخلاقی مسئولیت پذیرند حقوق طرف ارتباط را می شناسند و به راستی جامعه پزشکی و پرستاری ما چقدر با این حقوق آشنا هستند و به رعایت این حقوق پایبند هستند و شانه از زیر بار مسئولیت خالی نمی کنند و هرگاه نیز خطایی کنند در صدد جبران بر خواهند آمد.

دکتر نظری اضافه کرد: البته در دنیای مدرن دیگر بحث اخلاق حرفه ای مطرح نیست بلکه بحث اخلاق سازمانی عنوان می شود زیرا ما دو رویکرد به اخلاق حرفه ای داریم یکی رویکرد فردگرایانه و دیگری رویکرد سازمانی.

وی افزود: امروزه اخلاق حرفه ای سنتی دنبال مدیریت منابع انسانی می گردد بنابراین دنبال کارکنان اخلاقی می گردد و در این نگاه ملاک داشتن پرستار یا پزشک اخلاقی است در حالی که در نگاه مدرن بحث سازمان اخلاقی مطرح است و در این حالت ما به دنبال دانشگاه و بیمارستان اخلاقی هستیم و نه به دنبال تربیت پرستاران و پزشکان اخلاقی زیرا چون که صد آید نود هم پیش ماست.

عضو هیئت علمی دانشگاه تهران ادامه داد: اگر ما سازمان ها را اخلاقی کنیم خود به خود صاحبان حرفه نیز که در آن سازمان مشغول به خدمت هستند، اخلاقی خواهند شد و لذا به این معنا نیست که اگر سازمانی غیر اخلاقی است، ما نیز غیر اخلاقی باشیم بلکه به این معناست که اگر سازمان اخلاقی باشد بستر برای اخلاق ورزی فراهم خواهد شد و به واقع چقدر از بیمارستانهای ما بستر اخلاق ورزی دارند؟

وی یادآور شد: سازمان یا بیمارستان اخلاقی، مجموعه ای است که حقوق همه عناصرش را در محیط درونی و بیرونی می شناسد و به نحو نظام مند و قابل پیش بینی بر رعایت آنها تأکید می کند و پیش بینی پذیری در این راستا بسیار مهم است زیرا ما بسیار دیده ایم که بیمار وارد بخشی می شود و به او گفته می شود برو فلان وسیله را خودت تهیه کن.

وی افزود: نخستین شرط اخلاقی بودن سازمان این است که از مسئولیت های اخلاقی خودش خبر داشته باشد و قطعاً این مسئولیت های اخلاقی یک شبکه است و این شبکه بر اساس حق و حقوق مقابل و تعهدات دو جانبه شکل می گیرد.

دکتر نظری ادامه داد: به هر میزان مسئولیت پذیری سازمان (بیمارستان) افزایش یابد خود به خود مردم بیشتر به آن اعتماد می کنند و هر چه اعتماد بیشتر شود ما موفق تر هستیم و بیمارستان  سلامت تر خواهد بود.

وی افزود: متاسفانه در موارد مسئولیت های اخلاقی با مسئولیت های شغلی اشتباه گرفته می شوند در حالی که اساساً مسئولیت های شغلی کف اخلاق حرفه ای است نه خود اخلاق حرفه ای.

وی اضافه کرد: ما با  اخلاق حرفه ای نمی خواهیم افراد قانون گریز را قانومند کنیم بلکه می خواهیم آدم های قانون مند را  اخلاقی تر کنیم لذا تخلفات جامعه پرستاری و پزشکی به لحاظ شغلی نباید در حوزه اخلاق حرفه ای مطرح شود چون اینها مسئولیت قانونی و شغلی آدم ها است و ما نباید وظایف اخلاقی را  با وظایف قانونی اشتباه بگیریم.

عضو هیئت علمی دانشگاه تهران افزود:  یک اتفاق دیگری که به اشتباه رخ می دهد این  است که متاسفانه یک نگاه کل نگر و ساده انگارانه به اخلاق حرفه ای وجود دارد به عنوان مثال در بحث اخلاق پرستاری باید مد نظر داشت که در هر بخش برای پرستاران یکسری حقوق و وظایف خاص وجود دارد زیرا محیط و افراد مورد تعامل در هر بخش متفاوت است که باید تمامی اینها به صورت روشن و علمی تبیین شود.

وی افزود: یک اشتباه استراتژیک دیگری که در بحث اخلاق حرفه ای رخ می دهد این است که باید توجه داشت وقتی صحبت از حقوق می شود حقوق متقابل است یعنی همان قدر که حرفه وظیفه دارد و صاحب حرفه حق دارد، بالعکس این نیز صادق است و متاسفانه ما همواره از صحبت از حقوق بیمار و وظایف پزشک و پرستار کرده ایم در حالی که اگر بپذیریم پرستاری یک حرفه است و باید برای آن اخلاق حرفه ای نوشته شود این موضوع دو بال دارد که یک بال آن حقوق و وظایف پرستار است و بال دیگر آن حقوق و وظایف بیمار (طرف مقابل پرستار) است.

دکتر نظری اخلاق پرستاری را به معنای وظیفه شناسی اخلاقی پرستاری خواند و خاطر نشان کرد: اخلاق پرستاری شاخه ای از اخلاق حرفه ای است که به بیان حقوق و وظایف متقابل پرستاران و دریافت کنندگان خدمات یا اقدامات بهداشتی و درمانی می پردازد.

پایان خبر